سرچ انجن کی نوعیت:

تلاش کی نوعیت:

تلاش کی جگہ:

(17) نقل فتوےٰ مولانا شاہ عبدالعزیز صاحب محدث دہلوی﷫

  • 2954
  • تاریخ اشاعت : 2024-04-25
  • مشاہدات : 1246

سوال

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

 اور قرأۃ سورۃ فاتحہ مقتدی رابا قتدائے امام در نماز بلاحظہ حدیث لا صلٰوة الا بفاتحة الکتاب و آیة کریمه و اذا قرئ القران فاستمعوا له و انصتوا چہ شد خواہد شد واز قول ابی حنیفہؒ چناں معلوم شد کہ خواندن فاتحہ باقتدائے امام مقتدی را ممنوع است و نزد شافعیؒ بغیر خواندن فاتحہ عدم جواز الصلوٰة قرار یافتہ چہ باید کرو، و عمل برفتویٰ کدام بزرگ دریں امر مستحسن است۔


الجواب بعون الوهاب بشرط صحة السؤال

وعلیلکم السلام ورحمة اللہ وبرکاته
الحمد لله، والصلاة والسلام علىٰ رسول الله، أما بعد!

از مولانا شاہ عبد العزیز صاحب: خواندن سورہ فاتحہ باقتدائے امام مقتدی را نزدگ ابو حنیفہؒ ممنوع است و نزد شافعی بدوں خوانٓدن سورہ فاتحہ عدم جواز الصلوٰۃ و نزد فقیرہم قول شافعیؒ ارجح است و اولیٰ چرا کہ بملاحظہ حدیث لا صلوٰة الا بفاتحه الکتاب بطلان نماز ثابت می شود۔ و قول ابو حنیفہؒ جا بجا وارد است کہ جائیکہ حدیث وارد شود و قول من خلافش افتد، ول مارا ترک باید نمود و بر حدیث عمل باید کرو۔ و حال آیہ کریمہ ’’و اذا قرئ القرآن الخ‘‘ ایں است کہ ہر گاہ امام سورئہ دیگر ضم کند۔ مقتدی خاموش گرویدہ سماعت کند۔ نہ کہ برائے سورہ فاتحہ کہ ام الکتاب است المستثنیٰ است۔ از مفہوم بعض احادیث صحیحہ علماء محققین و محدثین و مفسرین درین باب بسیار گفتگو می کردہ اند۔ منقح بریں معنی گروید کہ سورئہ فاتحہ در پس امام باید خواند۔ بایں طور کہ ہر گاہ امام لفظ احمد بخواند مقتدی بشنود و بگوید الحمد للہ تا آخر سورہ بہمیں طور باخفاء ضم کردہ باشد۔ و ہر گام امام بآمین برسد ہمہ مقتدیان بگوئید بالمدد و الجہر آمین و ایں باب ہم در صحیح بخاریؒ حدیثے وارد شدہ است الحال شان نزول موافق بیان و تحقیقات الشیخ الاکمل شاہ ولی اللہ صاحب محدث دہلوی دریافت باید کرو کہ پیغمبر خدا صلعم بہ جہر ضم مے فرمودند و مقتدیان آں را بخفی مے خواند ند ہر گاہ الحمد تمام نمودہ شروع سبح اسم ربک الاعلیٰ الذی الخ فرمودند صحابہ نیز بمتابعت شروع سورئہ مذکورہ نمودند۔ پس در ہمیں گاثنا ایں نازل گردید واذا قرئ القراٰن الخ پیغمبر خدا صلعم فرمودند قرأۃ الامام قرأۃ لہ ازیں جا صاف شد کہ آیت مذکورہ برائے ممانتع سورئہ دیگر وارد گروید، نہ کہ برائے سورۃ فاتحہ باز ہمہ صحابہ بہ تبعیت رسول اللہ صلعم سورۃ فاتحہ ہمیشہ ادامے نمودندگا ہے رسول اللہ صلعم ممانعت نہ مرمودند۔ لہذا لازم است کہ ضم فاتحہ مقتدی بہ تبعیت امام نیز کردہ باشد۔ داخل تابعان مفسرین و محدثین خواہد شد و ازیں معنی از ترک فاتحہ خلاف حدیث صحیح عمش واقع خواہد شد و چہ عجب کہ صحت ایں حدیث با امام ابو حنیفہؒ رسیدہ باشد۔ ہرگاہ کہ الحال از صدہا و ہزارہا مردم علماء محققین مثل امام بخاریؒ و صاحب مسلمؒ وغیرہم صحت ایں حدیث ثابت شد از ترکش ملام و مطعون خواہد شد۔ فقط
مختصر ترجمہ یہ ہے کہ شاہ عبد العزیز صاحب فرماتے ہیں۔ مقتدی کا امام کے پیچھے فاتحہ پڑھنا اولیٰ اور بہتر ہے۔

فتاویٰ علمائے حدیث

جلد 3 ص 126۔127

محدث فتویٰ

ماخذ:مستند کتب فتاویٰ